Türkiye`de gerçekleştirlecek; cumhurbaşkanlığı ve milletvekilliği genel seçimlerine sayılı gün kala, siyaset bilimi uzmanlarının değerlendirmelerine bir katkı da, Girne Amerikan Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Ersoy Önder tarafından yapıldı.

Özel bir televizyon kanalındaki konuyla ilgili bir programa davet edilen Dr. Önder; " Bu seçimde, her bir oy, diğer seçimlere nazaran çok daha önemlidir. Aynı oy oranı olmasına rağmen, ittifak oluşturulması ve oluşturulmaması durumlarında, farklı miktarlarda milletvekili kazanımları söz konusu olacaktır." sözleri ile; önce ittifakların aldıkları oy oranına göre çıkaracakları millet vekilliklerinin belirlenmesi, sonrasında da partilerin hangi sayıda milletvekili çıkaracağının tespitinin yapıldığına dikkat çekti.

`Kanal T` Televizyonu`nda yayınlanan `Hakan Yıldırım ile Başkent Kulisi` programına, konuk olarak katılarak, soruları yanıtlayan Dr. Ersoy Önder,  ``Milletvekili seçimleri için, dikkate değer iki ana husus var. Birincisi, ittifakların oluşması sebebiyle, milletvekili sayılarında değişmeler olabileceği, ikincisi ise; sadece ittifaklara verilen oyların da artık oy adıyla geçerli olacağıdır. Bu seçimde, milletvekili seçimi için, İttifak alanı; İttifak unvanı bölümü ile aralarındaki boşluk dahil, ittifak yapan siyasi partilerin sütunlarının tamamını ifade etmektedir. İttifak alanı içerisinde, evet mührünün; Hem bir siyasi partiye ayrılan alanı, hem de ittifak ünvanı bölümüne,  ittifak unvanı bölümünü karşılayacak şekilde basılması halinde, oy pusulaları geçerli kabul edilip ve sayım döküm cetvelinde, o siyasi partinin cetveldeki sütununa işaretlenecektir. Bu haller dışında, yalnız ittifak alanı içerisine `Evet` mührünün basıldığı her durumda, bu oy pusulaları da geçerli kabul edilir ve sayım döküm cetvelinde, ittifakın ortak oyları sütununa; rakamlar birden başlamak üzere, sırasına göre çizilmek suretiyle, ayrı ayrı işaretlenecektir. Böylece, ittifakın ortak oyları partilere dağıtılmış olup, sonrasında da;  D`hondt Sistemi`ne göre, önce ittifakların sonra da partilerin çıkarttıkları milletvekilleri sayısı belirlenecektir" açıklamalarında bulundu.

D`HONT SİSTEMİ NEDİR?

Yurt düzeyinde (yurt içi + yurt dışı) geçerli oyların %10`unu geçemeyen siyasi partiler ve ittifakların milletvekili çıkaramayacağını, ancak ittifak içindeki partilerin baraj sorununun olmadığını vurgulayan GAÜ Öğretim Üyesi Dr. Ersoy Önder;  ``Türkiye`de uygulanan sistem D`hondt sistemidir. Bu sisteme göre alınan oylar; sırasıyla 1, 2, 3, ...e bölünmekte ve büyükten küçüğe sıralama şeklinde, hangi partinin kaç milletvekili çıkardığı bulunmaktadır. Bu sebeple, ittifakların olmadığı durumda; aynı oy oranları ile, partilerin çıkardıkları milletvekili sayıları değişmektedir." şeklinde konuştu.

 Girne Amerikan Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Ersoy ÖNDER;  D`hont Sistemi`ni bir matematiksel bir çizelge ile örneklendirdi. Ersoy`un örneği ekrana şöyle yansıdı;

" A Partisi  100 

   B Partisi   30     İttifakın Ortak Oyu: 18     

   C Partisi   20 

Toplam oy: 150

Sadece ittifaka verilen 18 oy, partilerin aldıkları oy oranlarına göre aşağıdaki gibi dağıtılır.

A Partisi   (100/ 150) x 18 = 12                   100 + 12 = 112

B Partisi   (30/ 150) x 18 =   3,6 (0,6)          30 + 3 = 33 +1 = 34

C Partisi   (20/150) x 18 =    2,4 (0,4)          20 + 2 = 22 

 *(0,4 oyu; 1 oy 0,6 alan B Partisine gider.)

** (Milletvekili dağılımı; önce ittifakın aldığı toplam oya, sonra ittifak içindeki partilerin aldığı oya göre belirlenecek olduğundan her seçim çevresinde, diğer ittifaktan bir fazla oy alınması bile, artı 1 vekil kazandırabilir.)