Girne Amerikan Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi’nin, geçtiğimiz günlerde düzenlediği ve GAÜ Millenium Senato Kongre Salonu’nda yoğun bir katılım ile gerçekleştirilen “Maraş’ta Vakıf Mallarının Güncel Değerlendirilmesi” konulu bir panelin yankıları sürüyor.

Organizasyon ve moderatörlüğünün;  (E) Büyükelçi ve GAÜ Öğretim Görevlisi Hasibe Şahoğlu tarafından yapılan panele; Kıbrıs Vakıflar İdaresi Genel Müdürü Prof. Dr. İbrahim Benter, akademisyenler Prof. Dr. Nazif Öztürk, Prof. Dr. Derviş Deniz ve (E) Yüksek Mahkeme Başkanı Taner Erginel konuşmacı olarak katılmışlardı.

“Maraş’taki Vakıf Malları”nın tarihçesi, hukuki ve siyasi statüsü ve güncel durumlarının değerlendirildiği etkinliğin açılış konuşması sırasında, GAÜ Siyasal Bilimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Aykut Toros, vakıflara gösterilecek dikkatin; demokrasinin en önemli göstergelerinden olduğunu belirterek dış dünyanın, vakıflar konusunu anlama ve değerlendirme bazında “Kıbrıs’tan öğrenecek çok şeyi” olduğunu da ifade etmişti.

PROF. DR. BENTER; “VAKIF MÜLKİYETİNE DOKUNMAK, EVKAF HÜKÜMLERİ İLE EVRENSEL HUKUK KURALLARINA  DA AYKIRI”

Panelde ilk sözü alan, Kıbrıs Vakıflar İdaresi Genel Müdürü Prof. Dr. İbrahim Benter, vakıf mallarının statüsünün değiştirilerek vakıf malı olmaktan çıkarılmasının etik kurallarına uymadığını,  ancak “İngiliz Sömürge Dönemi”nde evkaf hükümlerine ve evrensel hukuk kurallarına aykırı olarak vakıf mallarının %92’sinin vakıf mülkiyetinden çıkarıldığını ve dolayısıyla sorunlu hale getirildiğini anlattı.

Prof. Dr. Benter,  benzer uygulamaların; 1960-63 döneminde de devam ettiğini vurgulamış, “ Kapalı Maraş’taki vakıf malları;  ‘Lala Mustafa Paşa, Abdullah Paşa ve Hacı Bilal Ağa’ vakıflarına aittir. Bu mallar, İngiliz Dönemi’nden başlayarak, 1960-63 Kıbrıs Cumhuriyeti  Dönemi’nde şahıslara devredilerek tapulanmıştır. 4638 dönümlük araziden; bugün sadece bir dönüm vakıf arazisinin ‘göründüğü’ duruma razı olmamız beklenmektedir.” şeklindeki ifade ile durumu özetlemişti.

PROF. DR.ÖZTÜRK; “ULUSLARARASI ALANDA, DAHA BİLİNÇLİ HAK MÜCADELESİ YAPMAK GEREKİYOR.”

Panelin ikinci konuşmacısı Prof. Dr. Nazif Öztürk ise; Dönemin İngiliz Koloni Yönetimi’nin, Türkler’e ait vakıf arazilerinin önce kiralama yoluyla, daha sonrasında da “yasal düzenleme” adı altında tapularının çevirilerek; Rumlar ve üçüncü uyruklara devredildiğini dile getirmişti. Bu uygulamaların; Ahkam-ül Evkaf’a  (*Kıbrıs`taki tüm vakıflar, 1571 Yılı’ndan itibaren ‘Ahkamül Evkaf’ ve ‘Mülhak Vakıf Kuralları’ çerçevesinde, Kıbrıs Vakıflar İdaresi`nin yönetim ve denetimi altındadır. Bu kurallara göre; vakıf malları devredilemez ve zaman aşımından etkilenmez.)  aykırı olduğunu söyleyen Prof. Dr. Öztürk, buna karşın, vakıf mallarına tartışmalı  sahip olan Rumlar’ın AİHM’de dava açarak tazminat talep ettiklerini de vurgulayarak,

 “Annan  Dönemi ve sonraki müzakere dönemlerinde,  bir kısım siyasi partilerin, vakıf mallarını da uhdesinde içeren Maraş’ın, eski mal sahiplerine devredilmesini savunmalarını anlamak mümkün değildir. Uluslararası alanda,  daha bilinçli bir şekilde hak mücadelesi yapmamız gerekmektedir” cümlesi ile kaygılarını da dile getirmişti.

ERGİNEL; “ULUSLARARASI MAHKEMELER, EŞİTLİK İLKESİNE RİAYET ETMELİ”

Panelin diğer bir konuşmacısı olan; Emekli Yüksek Mahkeme Başkanı Taner Erginel, ‘Vakıf Malları Sorunu’nun;  Ada’nın İngiltere’ye bağlanmasıyla başladığını ve Maraş’taki vakıf mallarının 1907 yılından itibaren de, İngilizler’in geçirdiği bir yasa ile şahıslara devredildiğini ifade ederek başladığı konuşmasında;  Vakıf mal tapularının söz konusu yasa yoluyla geçersiz sayılıp, ilgili malların şahıslara devredilme sürecini yorumladı. Erginel; “Uluslararası mahkemelerin bunu tanıdıkları gibi, referandumla kabul edilen  KKTC Anayasası ve Kıbrıs Türk göçmenlerine dağıtılan tapuları da tanıyarak,  eşitlik ilkesini uygulaması gerekmektedir.  Mülkiyet konusunun münferit olarak ele alınması ise, barış ortamını bozar. Kişiler ve kurumlar karşı karşıya getirilir. Vakıf malları ve Kıbrıs Sorunu’nda mülkiyet konusu; Ancak,  toplu- global takas yöntemiyle çözülebilir.” ifadesini kullanmıştı.

PROF. DR. DERVİŞ DENİZ; “1960 ANAYASASI ‘AHKAM-ÜL EVKAF’ DEĞİŞMEZ OLDUĞUNU TESCİL ETMEKTEDİR.”

Son panelist; Akademisyen Prof. Dr. Derviş Deniz ise,  1960 Anayasası’nın “Ahkam-ül Evkaf”  kurallarını kabul ederek “değişemez” olduğunu tescil  ettiğini, böyle olduğu için de, aykırı olan yasa maddelerinin geçersiz sayılması gerektiğini vurgulayarak,  Kıbrıs Vakıflar İdaresi’nin  kayıp vakıf mallarına sahip çıkması gerektiğini söylemişti.  Prof. Dr. Deniz, “Ahkam-ül Evkaf  Kuralları’nın, 1960 Anayasası’nda net olarak belirtilmiş olan üstünlüğünün savunulması gerekiyor. Ayrıca, Anayasa Mahkemesi’ne müracaat edilerek; Ahkam-ül Evkaf üstünlüğünün yeniden tesis edilmesi de gerekmektedir. Bunun yanında; hukukçulardan ve akademisyenlerden  bir çalışma grubu kurulmasının ve vakıf mallarına yasal zemin bulunmasının, ve Cumhuriyet Meclisi’nde bu konuda gerekli yasaların çıkartılması için çalışılması elzemdir. Bu çalışmaların  sonucunda da; tüm vakıf mallarının, tekrar vakıf malı olarak tapu kayıtlarının yapılması gerekiyor.” hususunun da altını çizmişti.