KÜB, COVID-19 SALGININ YARATTIĞI VE YARATACAĞI OLUMSUZLUKLARI HAFİFLETEBİLMEK AMACIYLA YARATTIĞI ÖNERİLERİ KAMUOYU İLE PAYLAŞTI 

Kıbrıs Üniversiteler Birliği (KÜB), küresel ölçekte yaşanan Covid-19 Salgını’nın KKTC Yükseköğretim alanı üzerindeki olası etkileri ve alınması gerekli tedbirler yönünde almış olduğu kararlar ve üretilen önerileri iletmek üzere, Hükümet yetkilileri, Bakanlar ve Siyasi Parti Başkanlarına ziyaretlerini sürdürüyor.

Son olarak, Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP) Genel Başkanı Tufan Erhürman ve Demokrat Parti Genel Başkanı Fikri Ataoğlu’na gerçekleştirilen ziyarete; KÜB Başkanı ve Girne Amerikan Üniversitesi (KAÜ) Kurucu Rektörü Dr. Serhat Akpınar başkanlığında, ARUCAD adına Rektör Yardımcısı Doç. Dr. Asım Vehbi, Kıbrıs Amerikan Üniversitesi (KAÜ) adına,  Sağlık Meslek Yüksekokulu Müdürü Yrd. Doç. Dr. Turgay Akalın, Rauf Denktaş Üniversitesi adına, Mütevelli Heyeti Başkanı Rauf Denktaş, Uluslararası Final Üniversitesi adına, Genel Sekreter Yrd. Doç. Dr. Bülent Taşel, Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi adına, Rektör Prof. Dr. Halil Nadiri katıldı.  

Konuyla ilgili KÜB’den yapılan açıklama şu şekildedir; 

Küresel ölçekte yaşanan Yeni Korona virüs Hastalığı (COVID-19) salgını nedeniyle KKTC Yükseköğrenim alanın içinde bulunduğu kısa ve orta vadeli sıkıntılarla ilgili Kıbrıs Üniversiteler Birliği olarak KKTC Yükseköğrenim alanının sürdürülebilirliği için ivedi taleplerimiz ve gerekçeleri, Hükümet yetkilileri, Bakanlar ve Siyasi Parti Başkanlarına sunmaya devem ediyoruz.

Daha önceki açıklamalarımızda da belirttiğimiz üzere; öncelikli olarak, KKTC Anayasası’nın 8. maddesi olan “Eşitlik” maddesi uyarınca;

(1) Herkes, hiçbir ayırım gözetilmeksizin, Anayasa ve yasa önünde eşittir, hiçbir kişi, aile, zümre veya sınıfa ayrıcalık tanınamaz.

(2) Devlet organları ve yönetim makamları, bütün işlemlerinde yasa önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek ve ayrıcalık yapmamak zorundadırlar.

(3) Ekonomik bakımdan güçsüz olanların Anayasa ve yasalar ile elde ettikleri veya edecekleri kazanımlar,

Bu madde ileri sürülerek ortadan kaldırılamaz diye emretmektedir.

KKTC Bakanlar Kurulu’nun aldığı kararlar uyarınca, 12 Nisan 2020 tarih ve 64 sayılı ve 17 Nisan 2020 tarih ve 68 sayılı Resmî Gazete nüshalarında Anayasanın 8. maddesiyle çelişen doğrultuda 

KKTC Hükümeti’nin COVİD-19 salgını nedeniyle kapattığı sektörlerde iş göremeyen ve salgın öncesinde aynı işi yapan kişiler arasında farklılık yaratacak şekilde “Yerel İşgücü İstihdamının Desteklenmesi Tüzüğü’nde” değişiklik yapılarak belli bir kesime imtiyazlar tanınmıştır.

KKTC Yükseköğretim alanı içerisinde yer alan üniversitelerin KKTC Bakanlar Kurulunun ilgili kararları uyarınca kampüslerindeki faaliyetleri durdurulmuş olup, eğitim öğretim faaliyetlerini dijital ortamda Online sürdürmeye çalışıyor olsak da, önemli sayıda öğrencimiz harç yatırmama, taksit öteleme, kayıt dondurma, yollarına başvurmuşlardır.  

YÖK’e Türkiye kökenli öğrencilerimizden 6000’nin üzerinde öğrenci çağrı yaparak, mümkün olan en kısa zamanda KKTC’deki üniversitelerden Türkiye’deki Üniversitelere ailelerinin yanında eğitimlerine devam etmek için yatay geçiş hakkı istemişlerdir. Dolayısıyla Üniversitelerin gelirleri şu aşamada ciddi şekilde gerilemiştir ve devletimizle birlikte acil önlemler alamamamız durumunda çok hızla gerilemeye devam edeceği ön görülmektedir. Bu bağlamda, Milli Eğitim Bakanlığımız ve hükümetimiz nezdinde gerekli önlemlerin acil alınabilmesi hususunda, devlet yetkililerinden alacağımız katkı ve destek elzemdir. 

Kurumların kapalı olması nedeniyle hizmet veremeyen ve hizmetine ihtiyaç duyulmayan yönetsel personelinde aynı işi farklı sektörlerde yürüten kişilere sağlanan haklardan yararlandırılmaları Anayasanın “Eşitlik” ilkesinin gereğidir.

Bu bağlamda KÜB'e bağlı üniversitelerde görev yapan 806 yönetsel personelin de Anayasanın 8.maddesi uyarınca kapsama alınmasını talep ettik.

KKTC Ekonomisinin en önemli unsurlarından olan üniversitelerin sürdürülebilirliğini sağlamak ve KKTC’ye yarattıkları ekonomik katma değeri devam ettirebilmeleri için küresel ölçekli COVID-19 salgının yarattığı ve yaratacağı olumsuzlukları hafifletebilmek amacıyla KÜB olarak ürettiğimiz maddeleri kamuoyunun bilgisine sunarız. 

Yeni Korona Virüs Hastalığının KKTC Yükseköğretim Alanı Üzerindeki Olası Etkileri ve Alınması Gerekli Tedbirler Yönünde, Kıbrıs Üniversiteler Birliği Tarafından Üretilen Öneriler

Küresel ölçekte yaşanan Yeni Korona virüs Hastalığı (COVID-19) salgını tüm dünya ekonomilerini derinden etkilemektedir. Salgının etkilerinin 2020 yılı süresince gerek üretim gerekse iş gücü piyasasının ve dolayısıyla tüm ekonomik aktiviteleri etkilemesi beklenmektedir.

KKTC gibi ekonomisi dışa bağımlı ülkelerde bu etkinin daha derin ve uzun vadeli olacağı düşünülmektedir. Ekonomisi esasen hizmetler sektörüne bağlı olan KKTC’de Yükseköğretim alanı ekonomi açısından ana sektörlerden biri konumundadır. Yükseköğretim alanın yarattığı direk ve dolaylı etki KKTC ekonomisi açısından ciddi öneme sahiptir. Bu bağlamda KKTC Yükseköğretim alanında yaşanacak olası daralma yalnızca üniversiteleri değil tüm KKTC ekonomisi açısından zincirleme olumsuzlar yaratacaktır.

Salgının başlamasıyla birlikte, devlet yetkililerinin verdiği sözlü bilgi doğrultusunda, KKTC üniversitelerinde eğitim gören yaklaşık 50,000 öğrenci adadan ayrılmıştır. Ayrılan öğrencilerin %90’nın Türkiye Cumhuriyeti uyruklu öğrenciler geriye kalan kısmı ise uluslararası öğrencilerden oluşmaktadır.

COVID-19 salgının küresel ölçekte yarattığı sağlık sorunları ve adada eğitimlerine devam eden uluslararası öğrencilerin yaşadığı ekonomik sıkıntılar, KKTC’de vatandaşı bulunan farklı ülke yetkililerini harekete geçirerek vatandaşlarının adadan ayrılmaları için giriş başlatmalarına neden olmuştur. Bu girişimlerin sonucu olarak daha fazla öğrencinin önümüzdeki günlerde adadan ayrılması beklenmektedir.

Öğrenci profili ağırlıklı olarak orta ve düşük gelirli öğrencilerden oluşan KKTC Yükseköğretim alanı için adadan ayrılan öğrenciler ek bir tehlikeyi de beraberinde taşımaktadır. Söz konusu öğrencilerin bir kısmı ailelerinin bu süreçte yaşayacakları ekonomik sıkıntılar nedeniyle belki de eğitimlerini devam ettirmek üzere geri dönemeyeceklerdir.

Bu çerçevede altta belirtilen nedenlerden dolayı üniversite gelirlerinde hem 2019-2020 Akademik Yılında, hem de 2020-2021 Akademik Yıllı için ciddi düşüş öngörmekteyiz.

1. 2019-2020 Akademik Yılı Bahar dönemine ait Şubat ayı sonrasında eğitim taksit ödemelerinin büyük oranda yapılamayacak olması,

2. Küresel salgın sebebiyle öğrencilerin ülkelerindeki ailelerinin iş ve gelir kaybı nedeniyle kendilerine yaptıkları düzenli katkıyı göndermekte zorlanmalarından dolayı öğrencilerin sıkıntı yaşamaya başlaması,

3. En büyük öğrenci tedarikinin olduğu, Ortadoğu ve Asya Pasifik ülkelerindeki sokağa çıkma yasağı uygulamalarının yaza kadar sürmesi ve küresel düzeyde ulaşım faaliyetlerinin durması nedeniyle Bahar döneminde beklenen yeni öğrenci kayıt rakamlarında ciddi oranda düşüş yaşanmış olması,

Yukarıda belirtilen özelde üniversiteleri etkileyen bu durum genelde tüm KKTC ekonomisi üzerinde kısa, orta ve uzun vadede olumsuzlar yaratacaktır.

Bundan dolayı salgından etkilenen mevcut öğrencilerin eğitimlerine devamı için gerekli açılımların yaratılması yanında 2020-2021 Akademik Yılına yönelik yeni öğrenci tedariki ile ilgili olarak proaktif tedbirler alınması gerek KKTC yükseköğretim alanının sürdürülebilirliği gerekse KKTC ekonomisi açısından büyük önem arz etmektedir.

A-) 2020-2021 Akademik Yılına Yönelik Yeni Öğrenci Tedariki İçin Alınması Gerekli Tedbirler:

Türkiye Cumhuriyeti’nden KKTC üniversitelerine gelen öğrenci sayısında ciddi düşüş yaşanmaktadır. 2018 yılında KKTC üniversitelerinde eğitim gören öğrenci sayısı 55,000 seviyesindeyken 2019 yılında üniversitelerimizde eğitim gören öğrenci sayısı 50,000 seviyesine düşmüştür. 2015 yılında Türkiye Cumhuriyeti’nden yeni kayıt yapan öğrenci sayısı 13,000 seviyesindeyken, yıllar içinde yaşanan düşüşle 2019 yılında 8,000 civarında öğrenci KKTC üniversitelerine kayıt hakkı kazanmıştır. Yaşanan azalmaya küresel salgının Türkiye Cumhuriyeti ekonomisi üzerinde yapacağı olumsuz etkide de dikkate alındığında bu rakamın daha büyük düşüş gösterme ihtimali yüksektir.

KKTC’nin ekonomisi ve yükseköğretim alanın sürdürülebilirliği açısından Türkiye Cumhuriyeti’nden kısa vadede her yıl 12,000-15,000 arasında ve orta vadede her yıl 20,000–25,000 arasında yeni yükseköğretim öğrencisinin adaya gelişinin sağlanması gerekmektedir. Özellikle KKTC ekonomisin ciddi ölçüde olumsuz yönde etkileyecek korona virüs salgını sonrasında ekonominin toparlanması için KKTC yükseköğretim alanı için pozitif ayrımcılık öngörülmelidir.

T.C. Yükseköğretim Kurulu’ndan Talep Edilebilecek Açılımlar;

1.   Türkiye Cumhuriyeti uyruklu öğrencilerin talep gösterdiği KKTC üniversitelerine ait programlarının kontenjanlarının artırılması.

2.   Gerek Türkiye Cumhuriyeti gerekse uluslararası öğrencilerin talep gösterdiği programlarla ilgili, YÖDAK onayı da dikkate alınarak, KKTC üniversitelerinin tüm program önerilerinin Yükseköğretim Kurulu (YÖK) tarafından belirlenen kriterlerde dikkate alınarak, olumlu değerlendirilerek kılavuzda kontenjan verilmesi suretiyle gerek Türkiye Cumhuriyeti gerekse uluslararası öğrenci talebinin artırılmasına imkân sağlanması.

3.   Türkiye Cumhuriyeti uyruklu öğrencilerin talep göstermediğinden kılavuzdan çıkarılan programların, uluslararası öğrencilerin ilgili programlara taleplerinin yaratılması için, kılavuza yeniden eklenmesine.

4.   Sembolik kontenjanlarla kılavuzda yer alan programların ise, Türkiye Cumhuriyeti uyruklu öğrenciler tarafından yerleşme şansının az olması veya düşük kontenjan nedeniyle programların kapanabilecek olması tedirginliği ile tercih etmemekte olduklarından, kontenjanların artırılmasının sağlanması.

5.   ÖSYS Kontenjan Kılavuzunda yer alan başarı sıralaması baraj uygulamasının 2020 yılında KKTC üniversiteleri için 2019 yılındaki seviyede tutulması ve/veya belli bir oranda esnetilmesi.

6.    KKTC mevzuatına göre kurulan, YÖDAK onayına sahip ve YÖK onayı için başvuran/başvurma aşamasında olan üniversitelerin başvurularının değerlendirmeye alınması ve olumlu değerlendirilmek suretiyle adaya gelen öğrenci sayısının artırılmasına imkân sağlanması

7.    Türkiye Cumhuriyeti ve KKTC üniversiteleri arasında iş birliği yapılarak “Uluslararası Ortak Programlar” açılmasına izin verilerek KKTC yükseköğrenim alanın gelişmesine katkı sağlanması.

8.   Türkiye Cumhuriyeti’ne uluslararası öğrenci kazandırma çalışma ve teşviklerine KKTC yükseköğretim alanı ve üniversitelerinin de dâhil edilmesi, http://www.studyinturkey.gov.tr/ sitesinde KKTC üniversitelerine de yer verilmesi, KKTC Yükseköğretim alanına yönelik ayrılacak bütçenin Kıbrıs Üniversiteler Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği Kalkınma ve Ekonomik İş Birliği Ofisi koordinasyonunda harcanması.

9.   Halihazırda virüse karşı bir aşı veya tedavinin bulunmamış olması, yapılmakta olan çalışmaların 1-1,5 yıl civarında uygulanabilir hale gelebileceği, virüsün sonbahar döneminde ikinci bir dalga yaratabileceği yönündeki bazı açıklamalar, ülkeler tarafından uygulanmakta olan tedbirler nedeniyle uluslararası taşımacılığın eski günlerine dönmesinin ve insanların bu süreçte uğramakta oldukları ekonomik kayıplar açısından toparlanmasının en az bir yıl süreceği, bazı ülkeler ve üniversiteler tarafından ilan edilmekte olan önümüzdeki akademik yılda da uzaktan eğitim verileceği gibi hususlar dikkate alındığında halihazırda 2019-2020 bahar dönemi ile sınırlandırılmış olan uzaktan eğitim sürecinin 2020-2021 akademik yılını da içine alacak şekilde genişletilmesi ve KKTC yasal mevzuatının buna uygun hale getirilmesi,

B-) Yükseköğretim Alanın Devamlılığı Açısından Devlet Nezdinde Alınması Gerekli Tedbirler:

1.   Uluslararası öğrenci çeşitliliğini sağlayacak şekilde farklı ülkelerden öğrenci tedarikini sağlamak amacıyla Türkiye Cumhuriyeti Büyükelçiliklerinin ilgili ülke yetkilileri nezdinde tanınma amacıyla girişim yapması ve KKTC üniversitelerine yönelik özel tanıtım kampanyalarının ilgili ülkelerde düzenlenmesinde destek sağlanması.

2.   Adaya ulaşımda öğrencilere yönelik özel indirimler ve vergi indirimleri uygulayarak gerek Türk gerekse uluslararası öğrencilerin daha ekonomik şekilde adaya ulaşmasının sağlanması için KKTC ye uçuş yapan havayolu şirketleri nezdinde girişim yapılması, KKTC hükümeti tarafından üniversiteye gelen akademisyen ve öğrencilerin biletlerinden alan vergisi dahil hiçbir vergi ve harç alınmaması.

3.   Türkiye Cumhuriyeti’ndeki hedef kitleye yönelik KKTC ve KKTC Yükseköğrenim alanıyla ilgili olumlu imaj yaratacak profesyonel tanıtım kampanyası düzenlenmesi, Üçüncü Dünya ülkelerine yönelik olarak ise KKTC Dışişleri Bakanlığının görevlendirmeyi planladığı diplomatlar vasıtasıyla da tanıtım faaliyetleri ile ilgili gerekli koordinasyonun süratle başlatılması,

4.   Türkiye Cumhuriyeti Büyükelçiliklerinde uluslararası öğrencilere yönelik vize başvuru değerlendirmelerinin hızlandırılması için girişimler yapılması.

5.   Adaya uluslararası öğrencilerin gelişinde vize ve muhaceret işlemlerinde yaşanan sıkıntıların giderilmesi için e-vize veya sınır kapılarında vize uygulamasına geçilmesi.

6.   Üniversite öğrencilerine yönelik KKTC’yi tercih etmelerine olumlu etkisi olacak KKTC’deki yaşam giderlerini azaltacak yönde öğrenci indirimleri ve benzeri uygulamaları teşvik edecek düzenlemeler yapılması.

7.   KKTC devlet kurumlarında Yükseköğretimle ilgili koordinasyonu ve sinerjiyi sağlayacak, sorunların tek elden çözümüne imkân verecek şekilde kurumsal yapının ivedilikle oluşturulması.

8.   Genelde toplam öğrenci, özelde uluslararası öğrenci sayısını artırmak amacıyla üniversitelere yönelik ek teşvikler uygulanması.

9.   Kira kontratlarının 10 ay süreyle ve TL bazında yapılmasının sağlanması

C-) Salgının KKTC Yükseköğretim Kurumları Üzerindeki Olumsuz Etkisiyle İlgili Alınması Gerekli Acil Kararlar:

1.   Üniversitelerin, KKTC’nin sahip olduğu en büyük değerler olması nedeniyle; Her koşulda, öncelikli yasal koruma ve öncelikli ekonomik koruma, alanına taşınması.

2.   Bakanlar Kurulu tarafından faaliyetleri durdurulan işletmelerin çalışanlarına sağlanacak 1.500 TL‘lik ücret desteğinin, üniversite çalışanlarına da verilmesi.

3.   Devlet ve Vakıflardan kiralanan taşınmazlara ait kiralarının Türk Lirasına çevrilmesi ve ödemelerinin en az 1 yıl ötelenmesi.

4.    Türkiye Cumhuriyeti Maliye ve Hazine Bakanlığı tarafından sağlanan Ekonomik İstikrar Kalkanı programı kapsamındaki sağlanan kolaylıkların, KKTC yükseköğretim alanına da uygulanması, bu bağlamda üniversiteler için kamu bankalarındaki kredi ödemelerinin yeniden yapılandırılarak en az 1 yıl ötelenmesi ve kredi faizlerinin düşürülmesi.

5.   Temerrütte düşme riski olan üniversitelerin kredi siciline mücbir sebep notu düşülsün.

6.    Üniversiteler için Aralık sonuna kadar olan Sosyal Sigorta Pirim ödemelerinin talep edilmemesi, ödemlerin daha sonra oluşturulacak bir takvim doğrultusunda ceza uygulanmaksızın ödenmesine imkan sağlanması, nitelikli akademik personel istihdamını ve eğitimde kaliteyi daha da üst seviyeye taşımayı teşvik etmek için personelin Sosyal Sigorta Pirim yatırımlarında üst limit belirlenmesi.

7.   Türkiye Cumhuriyeti Yurtdışı Türkler Başkanlığı tarafından sağlanan Türkiye Bursları programına KKTC’deki üniversitelerin de dahil edilerek en az 2000 öğrencilik burs kontenjanı sağlanması.

8.    Uluslararası öğrenciler için adanın çekim merkezi olabilmesi için yabancı öğrencilere çalışma izni sağlanması ve uluslararası öğrencilerin alışverişlerinde KDV’den muaf tutulması, yani KDV iadesi alabilmesi ve yine uluslararası öğrenciler için toplu taşımanın ücretsiz olması.