Girne Amerikan Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Türkçe Öğretmenliği Bölüm Başkanı Yrd. Doç. Dr. Elza Alışova Demirdağ’ın, Azerbaycan Türkçesinin Söz Dizimi (Türkiye Türkçesiyle Karşılaştırmalı Olarak) kitabı yayınlandı. 

Azerbaycan Türkçesi Söz Dizimi Alanında Basılan İlk Kapsamlı Kitap

Girne Amerikan Üniversitesi’nin desteğiyle Kesit Yayınları tarafından basılan ve Azerbaycan Türkçesiyle Türkiye Türkçesinin söz diziminin eşzamanlı olarak karşılaştırdığı kitabı hakkında açıklama yapan Demirdağ, Türkiye’de Azerbaycan Türkçesi grameriyle ilgili çeşitli araştırmalar olsa da söz dizimi alanında basılan ilk kapsamlı kitap olduğunu söyledi. 

Demirdağ; “Bu kitap, Azerbaycan Türkçesi söz diziminin ayrıntılı bir şekilde incelendiği, orijinal eserlerden tek tek seçilen örneklerle desteklendiği ve Türkiye Türkçesi söz dizimiyle eşzamanlı olarak karşılaştırıldığı bir eserdir. Bu yöntemin seçilme nedeni, iki lehçenin söz dizimi alanındaki benzerlik ve farklılıkların ortaya çıkartılmasıdır. Karşılaştırmanın daha iyi yapılabilmesi için her iki lehçedeki söz dizimi alanındaki çalışmalar tek tek incelenmiştir. Kitapta hem Azerbaycan Türkçesi hem de Türkiye Türkçesi söz dizimi alanındaki farklı görüşlere yer verilmiştir. Bu bağlamda her iki lehçenin söz dizimi üzerine yazılmış kaynak kitaplar tek tek incelenmiştir. Azerbaycan Türkçesi Söz Dizimi kitabında Türkiye Türkçesi gramerlerinde mevcut olan yöntem temel alınsa da kitapta aynı zamanda Azerbaycan Türkçesine has söz dizimi özelliklerine de yer verilmiştir. Bununla da çalışmanın tek yönlü yazılması engellenmiştir. Bu yolla her iki lehçenin söz dizimindeki benzerlik ve farklılıklar daha açık ve net olarak belirlenmiştir’ dedi. 

Söz Diziminin Kavram Alanı, Azerbaycan Türkçesi Söz Diziminde Sentaks İlişkileri, Kelime Grupları, Cümle ve Ögeleri, Cümle Türleri, Mürekkeb Sintaktik Bütövler/ Metin Sentaksı ve Durğu İşareleri/ Noktalama İşaretleri olmak üzere yedi ana bölümden oluşan kitabın, Türkiye’de Azerbaycan Türkçesi söz dizimi üzerine çalışma yapacak araştırmacılara yol göstereceği ve geniş okuyucu kitlesinin yararlanabileceği bir kaynak olarak raflarda yerini alacağı beklenmektedir. 

Yrd. Doç. Dr. Elza Alışova Demirdağ’ın kaleme aldığı kitabın tanıtım yazısı ektedir;

Söz dizimsel yapı, bir dilin kelimelerinin kelime grubu ve cümle şeklinde ilişkilenme kaidelerinin toplamı ve sistemidir. Söz dizimi ise kelime grupları, cümle ögeleri ve cümle türlerinin oluşum yollarını, özelliklerini, çeşitlerini inceleyen dil bilgisi dalıdır. 

Bu kitap, Azerbaycan Türkçesi söz diziminin ayrıntılı bir şekilde incelendiği, orijinal eserlerden tek tek seçilen örneklerle desteklendiği ve Türkiye Türkçesi söz dizimiyle eşzamanlı olarak karşılaştırıldığı bir eserdir. Bu yöntemin seçilme nedeni, iki lehçenin söz dizimi alanındaki benzerlik ve farklılıkların ortaya çıkartılmasıdır. Karşılaştırmanın daha iyi yapılabilmesi için her iki lehçenin söz dizimi alanındaki çalışmalar tek tek incelenmiştir. Kitapta hem Azerbaycan Türkçesi hem de Türkiye Türkçesi söz dizimi alanındaki farklı görüşler ele alınmıştır. Azerbaycan Türkçesi Söz Dizimi kitabında Türkiye Türkçesi gramerlerinde mevcut olan yöntem temel alınsa da aynı zamanda Azerbaycan Türkçesine has söz dizimi özelliklerine de yer verilmiştir. Bununla da çalışmanın tek yönlü yazılması engellenmiştir. Bu yolla her iki lehçenin söz dizimindeki benzerlik ve farklılıklar daha açık ve net olarak belirlenmiştir. Bu eser, Azerbaycan Türkçesi söz dizimiyle ilgili olarak ülkemizde yapılan en kapsamlı çalışmadır. 

Kitap yedi ana bölümden oluşmaktadır: Söz Diziminin Kavram Alanı, Azerbaycan Türkçesi Söz Diziminde Sentaks İlişkileri, Kelime Grupları, Cümle ve Ögeleri, Cümle Türleri, Mürekkeb Sintaktik Bütövler/ Metin Sentaksı ve Durğu İşareleri/ Noktalama İşaretleri. 

Türkiye’de Azerbaycan Türkçesi söz dizimi üzerine yapılan çalışmalardan biri olarak bu eserin alandaki boşluğu dolduracağı ve bu konuda çalışma yapacak araştırmacılara yol göstereceği düşünülmektedir. Türkiye Türkçesi ve Azerbaycan Türkçesi söz dizimlerinin ayrıntılı bir şekilde karşılaştırıldığı eserin daha geniş okuyucu kitlesine hitap etmesi planlanmaktadır.